Hyssopus (Hyssopus) to wieloletnia roślina zielna z rodziny Lamiaceae, należącej do podgrupy Mint. W naturze roślina często występuje w Europie, krajach Azji Środkowej i na Kaukazie. Jasny nasycony niebieski kolor wyróżnia się na tle reszty flory. Obszar wzrostu hizopu koncentruje się na terenach płaskich, w obszarze stepowym lub na zboczach wzgórz.
Oprócz wyraźnej dekoracyjności hizop ma wiele innych przydatnych właściwości. Hyzop to wspaniała lecznicza, rozgałęziona roślina o przyjemnym aromacie. Uważana jest za doskonałą przyprawę. Uprawa byliny we własnym ogrodzie to pestka. Przyjrzyjmy się bliżej, jak wygląda roślina i jakie są cechy uprawy hizopu.
Opis Hyzopu
Hyzop to krzew osiągający 50-60 cm, kłącze niczym silny rdzeń mocno zagłębia się w ziemię. Niższy poziom pędów podstawy jest silnie rozgałęziony. Pozostałe łodygi rosną pionowo i charakteryzują się czterostronną budową. Rdzeń łodyg jest pusty, a skorupa pokryta zieloną, wełnistą skórką. Wraz z wiekiem korzeń i pień otaczają ziemię i ulegają zdrewnieniu.
Liście są bezpiecznie przymocowane do pędu za pomocą segmentów ogonków i mają bogaty zielony kolor. Układ liści jest przeważnie odwrotny. W kształcie talerza dominuje owalny i lancetowaty. Długość każdego liścia nie przekracza 4 cm Hyzop pachnie gorzko korzennym aromatem. W smaku również wydziela goryczkę.
Przez całe lato na szczycie łodygi dojrzewają gęste kwiatostany-kłoski, które wyłaniają się z zatok górnego poziomu. Jeden kłosek składa się z 3-7 rogów i wygląda jak niebieska świeca. Istnieją pąki w kolorze liliowym, białym lub różowym. Zapylanie kwiatów o nierównych krawędziach odbywa się kosztem owadów. Bylina wykazuje właściwości miododajne.
Gdy kłoski są dojrzałe, tworzą się małe, żebrowane orzechy w kształcie jajka. Z reguły 1 g nasion zawiera około 1000 sztuk takich orzechów.
Uprawa hizopu
Hyzop jest uprawiany przez sadzonki, dzielenie i nasiona. Właściwości kiełkowania nasion można zachować przez ponad 3 lata. W przypadku uprawy nasiennej hyzopu charakterystyczne jest zapylanie krzyżowe odmian, dlatego cechy gatunkowe roślin matecznych nie zawsze pozostają w młodych krzewach. Siew odbywa się bez wstępnego kiełkowania sadzonek.
Niektórzy ogrodnicy nadal wolą najpierw przygotować sadzonki. W tym celu nasiona hyzopu wysiewa się w pojemnikach zawierających piasek i torf. Umieszcza się je w rowkach wykopanych na głębokość nie większą niż 1 cm Po kilku tygodniach sadzonki są na powierzchni. Kiedy pojawią się dwie pary liści, zbierz sadzonki do doniczek, zachowując odstęp 5 cm od każdej sadzonki. Kiedy dorosną, a to nastąpi, prawdopodobnie za 7-8 tygodni, zaczynają sadzić w ogrodzie.
Dopuszcza się pominięcie etapu rozmnażania sadzonek, a wiosną wysiew materiału bezpośrednio na miejsce. Kwietnik jest wstępnie uziemiony, a dziury wykopywane są w odległości co najmniej 20 cm od siebie. Nasiona są pogłębione o 5-8 mm. Rośliny będą bezpieczne, jeśli sadzonki zostaną przykryte folią, aż do ustąpienia nocnych przymrozków.
Kiedy krzew rośnie i staje się silniejszy, dzieli się na części. Zwykle rośliny są wybierane do podziału w wieku 3-4 lat. Krzewy ostrożnie usuwa się z gleby, a kłącze kroi się na kawałki, pozostawiając warstwy korzeni i pędy w każdym oddziale. Delenki są przenoszone do stałego miejsca zamieszkania i pochowane płytko.
Sadzenie i pielęgnacja hizopu
Sadzenie hizopu na osobistej działce nie powoduje żadnych szczególnych trudności, nawet dla początkujących. Jednak nadal należy zachować minimalną ostrożność z hyzopem. Działka wyselekcjonowana słonecznie, gdzie gleba jest luźna i umiarkowanie wilgotna. Bliskie występowanie wód gruntowych negatywnie wpływa na rozwój bylin i prowadzi do ich śmierci. Roślina preferuje lekko zasadową i obojętną pożywkę. Gleba w miejscu sadzenia hizopu jest nawożona i posypana wapnem.
Hyzop jest wrażliwy na atak chwastów. Warunkiem pełnego rozwoju jest regularne pielenie i spulchnianie.
Bylina wykazuje odporność na suchy klimat. W przypadku zbyt długiej suszy konieczne jest dodatkowe nawadnianie. Wysychanie i pękanie gleby to znak, że roślina potrzebuje podlewania.
Oprócz nawilżenia krzewów konieczne jest terminowe odcięcie i utrzymanie okrągłego kształtu korony, usuwając co najmniej połowę procesów, wtedy kwitnienie będzie bujne, a zieleń będzie atrakcyjna. Czynności związane z przycinaniem przeprowadza się kilka razy w roku - latem i jesienią. Mowa o fryzurze sanitarnej i modelującej.
Roślina dość mocno toleruje zimno i mrozy, ale tylko w regionach południowych. Na północy gleba i krąg pnia krzewów są chronione warstwą ściółki torfowej lub suchymi liśćmi. Wraz z nadejściem marca schronienie zostaje usunięte, w przeciwnym razie korzenie zaczną gnić.
Ze względu na intensywny gorzki zapach, ziele dziurawca jest rzadko narażone na choroby i ataki szkodników.
Rodzaje i odmiany hizopu ze zdjęciem
Wcześniej literatura botaniczna obejmowała około 50 gatunków hizopu. Obecnie liczba roślin w oficjalnych źródłach naukowych to tylko siedem odmian.
Hyssop officinalis (Hyssopus officinalis)
Trudne w dotyku pędy hizopu wplecione są w gęstą koronę krzewu na wysokości od 20 do 80 cm, z czasem korzenie i dolna część pędów zbrylają się i twardnieją. Wierzchołek pędów jest gładki lub ma krótką warstwę runa. Liście lancetowate są przeciwne i charakteryzują się ciemnozielonym kolorem. W środku lub późnym latem z pachowej części wierzchołkowych liści kwitną jasne kłoski. Korona o dwóch wargach, otoczona jasnozielonymi płatkami, znajduje się w środku pąka wraz z pręcikami. Drobne orzechy dojrzewają wczesną jesienią w miejscu wyblakłych kłosków.
Hizop kredowy (Hyssopus cretaceus)
Długość pędów waha się od 20 do 50 cm, krzew jest lekko podłużny. Pochodzenie nazwy nawiązuje do siedliska hizopu. Mówimy o złogach kredy, które tworzą żyzne podłoże niezbędne do pomyślnego życia wielu roślin. Latem wierzchołki pędów ozdobione są małymi niebieskimi kwiatami przypominającymi kłoski. Wydzielają zapach i przyciągają owady z całego świata.
Oprócz wymienionych gatunków hodowcom udało się wyhodować inne odmiany dekoracyjne, które już znalazły swoje miejsce w projektowaniu krajobrazu. Zaletą tych odmian jest jasny, wyrazisty kolor kwiatostanów. Te odmiany to: Pink Flamingo, Hoarfrost, Accord, Amethyst i White Nikitsky.
Właściwości i zastosowania hyzopu
Właściwości lecznicze
Tkanki opisanej wieloletniej rośliny zielnej zawierają wiele przydatnych substancji.Wśród nich szczególną rolę odgrywają witaminy, olejki eteryczne, flawonoidy, glikozydy, garbniki i żywice.
Część naziemna hyzopu ma właściwości lecznicze. Zbiór surowców odbywa się w miesiącach letnich, kiedy roślina jest w fazie pączkowania. Suszenie odbywa się na świeżym powietrzu. Zapach stopniowo znika. Gdy surowiec dobrze wyschnie, wlewa się go do worków lub woreczków i przechowuje w chłodnym, zamkniętym miejscu.
Lecznicze wywary, nalewki, maści, olejki przygotowuje się z kwiatów i liści, które są stosowane w leczeniu wielu chorób. Składniki hyzopu działają doskonale wykrztuśnie, przeczyszczająco, bakteriobójczo i moczopędnie.
Aby wzmocnić odporność i leczyć przeziębienia, przepisuje się herbatę do spożycia. Na zranione miejsca i siniaki sporządza się balsamy z wywaru z hyzopu. Napary stabilizują pracę przewodu pokarmowego. Kobietom zaleca się picie wywarów w celu złagodzenia bólu w przypadku zaburzeń miesiączkowania lub jako środek uspokajający.
Suche gałązki hyzopu są dodawane do wielu potraw i konserw, co pozwala uzyskać prawdziwe kulinarne arcydzieła.
Przeciwwskazania
Roślina pobudza i tonizuje procesy zachodzące w organizmie. Stosowanie ziela hyzopu w ciąży jest przeciwwskazane. Osoby z napadami padaczkowymi i innymi zaburzeniami psychicznymi również powinny powstrzymać się od stosowania hizopu. Nawet wdychanie aromatu olejów roślinnych może mieć poważne konsekwencje.
